امروزه با ورود تکنولوژی و فناوری به اکثر عرصه‌های زندگی بشر، شاهد تحولات چشم‌گیری در بیشتر این زمینه‌‌ها هستیم. استفاده از فناوری دیجیتال و برنامه‌های کاربردی در صنعت و تجارت، باعث پیشرفت و گستردگی کسب و کارها شده است. حوزه سلامت و بهداشت نیز از این امر مستثنی نیست.
استفاده از برنامه‌های دیجیتالی، اپلیکیشن‌ها و سایت‌های طراحی شده، بسیار به کمک بیماران و کادر پزشکی آمده است. گاها، باعث صرفه‌جویی در زمان، کاهش هزینه و بالابردن دقت و سرعت در امور پزشکی شده است. هنگامی که صحبت از برنامه‌ها و نرم‌افزارهای دیجیتالی به میان می‌آید، نقش حیاتی طراحی تجربه کاربری (UX) پررنگ‌تر شده و اهمیت آن مورد توجه قرار می‌گیرد. اگر مشتاق به کسب آگاهی و آشنایی با کاربرد UX در حوزه سلامت هستید، این مقاله را از دست ندهید.
دلایل استفاده از طراحی UX در حوزه‌ی بهداشت و درمان
حوزه سلامت پیشرفت زیادی در استفاده از UI/UX داشته و تاثیرات و نتیجه‌ی آن قابل توجه است. با دیجیتالی شدن سیستم مراقبت‌های پزشکی و بهداشتی، نیاز زیادی به درک کردن و تعامل با محصولات و خدمات پزشکی وجود دارد. یک طراح تجربه‌ی کاربری (UX) خوب در حوزه سلامت، می‌تواند جان انسان‌ها را نجات دهد و به عنوان یک راهنما برای بیماران عمل کند تا تصمیمات آگاهانه‌تری بگیرند. بیماران با دسترسی به حجم گسترده‌ای از اطلاعات، می‌توانند با اطمینان بیشتری به انتخاب بپردازند و اضطراب آنان کاهش یابد. از دیگر تاثیرات استفاده از UX در بخش بهداشت و درمان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد :
- ارتباط راحت‌تر بیماران با متخصصان
- تقویت ارتباط بیمار با پزشک معالج
- بهبود استفاده از سوابق پزشکی الکترونیکی
- کمک به درمان بیماران از راه دور
- بهینه‌سازی فرآیند‌های سازمانی و وظایف اداری
- ثبت آسان‌تر سوابق پزشکی بیماران
- ثبت تصاویر و نتایج آزمایش‌ها
- خوانا بودن نسخه الکترونیکی ثبت شده
- ثبت اطلاعات و سابقه‌ی پزشکی بیمار
- وجود پرونده‌های پزشکی الکترونیکی
- کاهش خطاهای انسانی به دلیل تجزیه و تحلیل بهتر اسکن‌ها
- افزایش کیفیت خدمات و اطلاعات ارائه شده و جلوگیری از اتلاف وقت بیماران و پزشکان
- باعث برنامه‌ریزی و پیش‌بینی بهتر و بهبود تجربه‌ی بیمار با ارائه‌ی مراقبت، پیشگیری و درمان شده است
5 نکته که باید هنگام طراحی UX در حوزه سلامت در نظر بگیریم :
در ادامه برخی از جنبه‌های مهم طراحی UX که باید هنگام کار بر روی برنامه‌ها و یا خدمات دیجیتالی پزشکی در نظر گرفته شود، را مورد مطالعه و بررسی قرار می‌دهیم :
1. از همکاری نزدیک و ارتباط بین طراحان UX و ارائه دهندگان خدمات مراقبتی و پزشکی اطمینان حاصل کنید:
یکی از چالش‌های اکثر کسب و کارها و عدم پیشرفت آن‌ها در دنیای امروزی، ضعف در ارتباط همدلانه با مخاطب هدف می‌باشد. برای موفقیت هر محصول و یا کسب و کاری، توجه ویژه به مخاطب هدف و در اولویت قرار دادن آنان، ضروری است. برای درک نیازها و انگیزه‌های جامعه‌ی هدف، باید مشکلات آن‌ها را شناسایی و اولویت‌ها را تعیین کنید. طراحان UX با استفاده از تحقیقات تجربه‌ی کاربری (UX) در زمینه‌ی مراقبت‌های بهداشتی، می‌توانند مشکل را شناسایی و انگیزه و هدف را مشخص کنند و آن را از منظر پزشکی و رفتاری درک کنند که باعث یک طراحی UX موفق‌تر و ایجاد تجربه‌ی مفیدتری برای کاربر خواهد شد. طراحان UX می‌توانند از تکنیک‌های تحقیقاتی مختلفی مانند: نظرسنجی، مصاحبه و مرتب‌سازی کارت بهره گیرند.
2. محصولات دیجیتالی قابل دسترس ایجاد کنید:
با توجه به اینکه بخشی از جامعه را افراد ناتوان و یا کم‌توان تشکیل می‌دهند و مشخصا نیازمند مراقبت‌های پزشکی و بهداشتی مناسب و در دسترس هستند، توجه به این قشر جامعه هنگام طراحی نرم افزارها و اپلیکیشن‌ها، بسیار حائز اهمیت است. طراحی محصولات دیجیتالی قابل استفاده توسط افرادی که دارای ناتوانی‌های بینایی، گفتاری، شنوایی و حرکتی هستند، باید بخشی از نکات مورد توجه و لازم، هنگام ایجاد این محصولات باشد. وقتی صحبت از طراحی به میان می‌آید، اولین موضوعی که به ذهن خطور می‌کند، خلاقیت و زیباشناسی است و سهولت دسترسی کاربر نادیده گرفته می‌شود. طراحی زیبا و جذاب فقط بخشی از یک طراحی UX موفق به شمار می‌آید و قابلیت دسترسی و انطباق با استانداردهای محتواهای وب، باید حتما مورد توجه قرار گیرد.
3. طراحی خود را مستمرا بررسی و مشکلات آن را برطرف نمایید:
برای برنامه‌های حوزه سلامت معمولا دو نوع کاربر اصلی وجود دارد: پزشکان ارائه دهنده‌ی خدمات به بیمار و بیماران متقاضی مراقبت و درمان؛ که هر گروه خواسته‌ها و انگیزه‌های منحصر به فردی دارند. طراحی تجربه‌ی کاربری برای سیستم‌های سلامت باید به گونه‌ای باشد که هم پزشکان بتوانند وظایف خود را به نحو موثری انجام دهند و هم بیماران از خدمات آنان به آسانی بهره‌مند شوند. یک رابط کاربری (UI) و تجربه‌ی کاربری (UX) که به درستی طراحی شده‌اند، روند کار را سرعت بخشیده و از خطاهای احتمالی جلوگیری می‌نماید.
همیشه باید برنامه و سایت خود را با کاربران واقعی آزمایش کنید تا معایب و مشکلات آن را تشخیص دهید، نحوه‌ی تعامل کاربر با برنامه، سهولت و یا سختی آن را بررسی نمایید. تست قابلیت استفاده‌ی برنامه و نحوه‌ی تعامل کاربران با آن، بینش‌هایی را جهت بهبود UX به شما ارائه می‌دهد. در واقع هدف تست قابلیت استفاده، شناسایی مشکلات موجود در یک سیستم و جمع‌آوری اطلاعات، از میزان رضایت کاربران است. در طول این تست، سهولت استفاده از برنامه را بررسی کرده، تجزیه و تحلیل می‌نماییم و با تکنیک‌های اثبات شده، برنامه را بهبود می‌بخشیم.
4. سهولت کار با سایت را، مدنظر قرار دهید:
برنامه‌های حوزه سلامت و بهداشت، باید کاربر پسند باشند؛ زیرا اکثر مردم هنگام مراجعه و استفاده از سایت‌ها و برنامه‌های زمینه‌ی سلامت و بهداشت، دچار استرس و اضطراب و یا نگرانی، به دلیل رویارویی با بیماری‌ها هستند. بنابراین باید تا جای ممکن، کار با این سایت ها آسان باشد و از سردرگمی بیماران و افزودن بر استرس آن‌ها جلوگیری نمود.
صفحات نمایش را با جزئیات و مطالب زیاد پر نکنید، زیرا یافتن و دست‌یابی به اطلاعات را برای بیماران و پزشکان مشکل می‌سازد. بر اساس یک نظرسنجی از کاربران، مطلوب‌ترین ویژگی برنامه‌های سلامت، سادگی و سهولت استفاده از آن است. با کمک رنگ‌ها و ساختاری که بر مهم‌ترین اطلاعات تمرکز دارد، یک دید بصری ایجاد کنید؛ به طوری که حتی افرادی با سواد پایین‌تر و متوسط فناوری نیز، بتوانند به راحتی به آن دسترسی پیدا کنند و به هدف خود برسند. در چنین سایت‌هایی بهتر است بهینه‌سازی و سازمان‌دهی اطلاعات در یک صفحه انجام گیرد تا پزشکان بتوانند به راحتی با بیمار چت یا صحبت کنند. همچنین همزمان پرونده الکترونیک سلامت بیمار را در مقابل خود داشته باشند.
5. امکان شخصی سازی را فراموش نکنید:
شخصی‌سازی در یک برنامه، سایت و یا اپلیکیشن به صورتی که اطلاعات افراد ثبت شود. اگر فعالیت‌هایی باید انجام گیرد، (مثل: اندازه‌گیری فشارخون، قندخون، ضربان قلب و…) یادآوری شود و از اعلان‌ها و پیام‌های سلامت استفاده شود. زمان مصرف داروها را بتوان ثبت و یادآوری کرد. باید به پروفایل پزشک معالج، به راحتی دسترسی داشت. در مورد کودکان، اگر کودکی داروی خود را به موقع مصرف می‌کند و به توصیه‌های پزشک خود عمل می‌نماید، به عنوان جایزه، ستاره دریافت نموده و سپس با این ستاره‌ها، بتواند اسباب‌بازی بخرد. بدین صورت میزان تعامل کاربر با برنامه و سایت افزایش یافته و جذابیت و کارآمدی آن، بیشتر خواهد شد.
چالش‌های تجربه کاربری در سلامت و بهداشت
همانطور که تجربه کاربری در سلامت و بهداشت با مزایای زیادی همراه است، بکارگیری یک تجربه کاربری سودمند نیز ممکن است با چالش‌ها زیادی همراه شود. در ادامه نمونه‌هایی از چالش‌های بکارگیری تجربه کاربری کاربر پسند در حوزه‌ی سلامت و بهداشت را آورده‌ایم.
- جامعه‌ی هدف تجربه کاربری در حوزه‌ی سلامت و بهداشت بسیار گسترده بوده و شامل بسیاری از کاربران می‌شود
- حساسیت در رابطه با حفظ امنیت و داده‌های اطلاعات پزشکی کاربران (شخصی نگه داشتن اطلاعات پزشکی کاربران همواره امری پر اهمیت در حوزه‌ی سلامت و بهداشت بوده است که کسب یک تجربه کاربری خوب با رعایت این مورد از چالش‌ها خواهد بود)
- مراقبت همزمان از چندین سیستم متنوع بهداشت و درمان
- سختی و پیچیدگی کار و زمینه‌های فعالیت کادر درمان و مراکز درمانی
- زمان پیشرفت در حوزه‌ی بهداشت و سلامت نسبت به دیگر حوزه‌ها بیشتر بوده و در بازه‌های زمانی طولانی‌تری انجام می‌شود
خلاصه
در سالیان اخیر UX در حوزه سلامت و بهداشت پیشرفت کرده و اثرگذار بوده است. با طراحی تجربه‌ی کاربری یک برنامه و یا سایت پزشکی، می‌توان هم مشتری های بیشتری جذب نمود و هم دسترسی به پزشک و درمان را برای بیماران آسان‌تر کرد. برنامه‌های حوزه سلامت باید به گونه‌ای باشد، که بتوان به آسانی با آن کار کرد. همچنین بررسی دائمی و همیشگی برنامه و رفع مشکلات آن بر اساس رفتار و تقاضای کاربران، باید مورد توجه قرار گیرد. طراحی UX معمولا توسط تیم متخصص صورت می‌گیرد که به جزئیات و اصول این کار متعهد هستند که ما در این مقاله به برخی از مهم‌ترین نکات طراحان پرداختیم.
