آیا تا به حال احساس سردرگمی در موضوعی را تجربه کرده‌اید؟ آیا تا به حال برایتان پیش آمده که در موضوعی نیازمند راهنمایی باشید؟ چه در خرید فلان کفش و یا در پیدا کردن یک آدرس. همه‌ی ما در مواردی ممکن است درمانده و نیازمند راهنمایی دیگران باشیم. تصور کنید برای سفر و اولین بار به شهری که نمی‌شناسیم قدم می‌گذاریم. برای اینکه در آن شهر گم نشویم و مسیرهای خود را به درستی بیابیم از یک نقشه راهنما استفاده کرده و کار خود را آسان‌تر می‌کنیم.
دنیای وب سایت‌ها نیز همانند یک شهر جدید هستند که برای این که به هدف خود در آن‌ها برسیم نیازمند راهنمایی هستیم. این راهنمایی به وسیله‌ی اقداماتی که طراح تجربه کاربری انجام میدهد ارائه می‌شود. یک طراح تجربه کاربری برای کسب یک تجربه کاربری خوب نیازمندِ بکارگیری ترفندهایی برای راهنمایی و دستیابی راحت کاربر به هدف‌هایش است. یکی از این ترفندها تست درختی یا Tree testing است که در این مقاله به آن خواهیم پرداخت.
Tree testing در تجربه کاربری
تست درختی یک ترفند تحقیقی برای دسترسی به ساختار و معماری یک سایت برای دسترسی راحت کاربر به اطلاعات است. برای مثال تصور کنید شما یک سایت املاک دارید آیا برای سایت خود یک طبقه‌بندی خاص در نظر نمی‌گیرید؟ ترجیح می‌دهید تمامی موردهای ملکی خود را بر حسب آدرس بچینید؟ یا این که در دو دسته‌ی خرید و فروش و زیر دسته ها را بر حسب لوکیشن، قیمت، تعداد خواب و یا موارد دیگر مرتب کنید. بنابراین تست درختی در UX به طراح در پیدا کردن ساختار و دسترسی به طرح اولیه سایت کمک بسیار زیادی می‌کند.
هدف از Tree testing در تجربه کاربری چیست؟
تست درختی این امکان را در مراحل اولیه سایت به طراح میدهد که به شیوه‌ایی ارزان، چیدمان و دسته‌بندی منو را به صورت اولیه به کاربران ارائه دهد. در این تست از کاربر خواسته می‌شود تا با این ساختاری که به آن ارائه شده چیزی را که می‌خواهد پیدا کند. همچنین طراح بررسی می‌کند که آیا این کاربر مسیرها را به راحتی پیدا می‌کنند؟ آیا در رسیدن به هدف خود سردرگم می‌شود؟ آیا نشانه گذاری‌ها را متوجه می‌شود؟
او با توجه به پاسخ این سوالات و سوالاتی از این قبیل اشکالات خود در دسته بندی‌ها و برچسب‌ها را درمی‌یابد. در نتیجه هدف تست درختی ارزیابی و بررسی نویگیشن‌ها یا ناوبری سایت است.
شیوه‌ی انجام Tree testing
انجام تست درختی مجموعه مراحلی دارد که باید به درستی انجام شوند. در ادامه مراحل انجام تست درختی را برایتان آورده‌ایم.
مرحله‌ی اول:
در اولین قدم باید مشخص شود که هدف شما از انجام این تست چیست؟ باید بدانید که برای سایت نوپایتان این تست را انجام می‌دهید تا به ساختار اولیه دست یابید یا اینکه قبلا سایت را طراحی کرده و اکنون متوجه شده‌اید که ساختاری که سایتتان دارد باعث سردرگمی کاربر شده و تجربه کاربری خوبی نداشته است. در واقع باید مشخص کنید که برای دسترسی به یک ساختار اولیه تست را انجام می‌دهید یا برای رفع مشکل ناوبری‌هایی که از قبل وجود داشته‌اند.
مرحله دوم:
در این مرحله تحقیقات خود را آغاز کرده و برای خود مجموعه‌ای از سوالات را طرح کنید. سپس یک طبقه بندی که بر حسب اطلاعاتی که در تحقیقات خود به دست آورده‌اید را در یک فایل به صورت یک نمودار درختی آماده کنید.
مرحله سوم:
بعد از اینکه یک نمودار درختی از تحقیقات خود را آماده کردید آن را برای کاربران شرح دهید. به بیان دیگر شما در این مرحله ساختار درختی را که با استفاده از دسته‌ها و زیر دسته‌ها ایجاد کرده‌اید را برای کاربران توضیح داده و اطلاعاتی به آن‌ها ارائه می‌دهید. برای مثال در رابطه با نمودار درختی که برای سایت املاک خود آماده کرده‌اید به کاربر توضیح می‌دهید که خدمات خرید و فروش و اجاره را ارائه می‌دهید که در زیر دسته‌های خانه، مغازه، زمین و باغ و بعد از آن در متراژها و لوکیشن‌ها قرار می‌گیرند.
مرحله چهارم:
در این مرحله اهدافی را با استفاده از سوالات برای کاربران تعیین کنید. مثلا در مثال سایت املاک و نمودار درختی‌اش از کاربر بپرسید که برای قرارداد اجاره‌ی یک مغازه‌ی 60 متری در زعفرانیه مسیر را به شما بگوید. در نظر داشته باشید که توصیه می‌شود برای انجام این تست حداقل از 50 کاربر با ویژگی‌های گوناگون و با 50 هدف متفاوت برای انجام تست استفاده کنید. همچنین هدف‌هایی را که برای کاربران تعیین می‌کنید متناسب با هدف و حوزه‌ی سایت خود تعیین کنید.
مرحله‌ی پنجم:
مشخص کنید که تست را به چه شیوه‌ایی می‌خواهید انجام دهید؟ به این معنی که می‌خواهید تست را به صورت حضوری یا به صورت آنلاین و با استفاده از نرم‌افزارها انجام دهید. هر کدام از این شیوه‌ها به دلایلی مورد استقبال قرار می‌گیرند. برای مثال به صورت حضوری می‌توان از کاربران سوال و جواب کرد و دلیل بعضی از انتخاب‌ها را از آن‌ها جویا شد. در مقابل تست آنلاین به دلیل استفاده‌ی آسان و سرعت انجام خوب مورد توجه است.
مرحله‌ی ششم:
حتما به این مورد توجه کنید که قبل از این که تست را برای کاربران اجرا کنید، آن را به صورت آزمایشی در تیم خود اجرا کنید تا متوجه شوید نمودار شما منطقی و مطابق با انتظارات عمل می‌کند.
مرحله هفتم:
با انجام تمام مراحلی که در پیش گفتیم شما برای اجرای Tree testing حاضر شده‌اید که در این مرحله باید آن را انجام دهید. پس از اجرا نظرات کاربران را دریافت کرده و نگه داری کنید.
مرحله هشتم:
بعد از این که کاربران تست را کامل کردند و پاسخ آن‌ها را دریافت کردید. آن‌ها را ثبت و تجزیه و تحلیل کنید. با این تجزیه و تحلیل اطلاعاتی همچون میزان موفقیت، میانگین زمان دسترسی کاربران به هدف‌ها و اطلاعاتی از این قبل را به دست خواهید آورد.
مزایای Tree testing در تجربه کاربری
تست درختی در تجربه کاربری مزایایی را به همراه دارد که می‌توان به عبارت‌های زیر اشاره کرد:
- به طور کلی تست درختی در جلسات کوتاه با زمان‌های کم انجام می‌شود که این یکی از نقاط قوت این تست است
- با استفاده از این تست می‌توان ناوبری‌ها را آزمایش کرد و اثر بخشی آن‌ها را ارزیابی کرد
- مدل‌ها و اطلاعاتی را از ذهن کاربران جمع‌آوری کرد
- قبل از طراحی میزان کاربرد ایده‌ها را بررسی کرد
- می‌توان با تست درختی مسائل را اولویت بندی کرد
سخن پایانی
در مجموع تست درختی یک شیوه‌ی ساده، ارزان و با سرعت برای بررسیِ ساختار و معماری سایت در مراحل اولیه است. که به شما کمک می‌کند یک بینش از درک کاربران و انتظارات آن‌ها داشته باشید. در نظر داشته باشید که این تست نقش بسیار موثری در طراحی تجربه کاربری سایت خواهد داشت. شما می‌توانید با آموزش UIUX به صورت اصولی به خوبی این تست را اجرا کنید.
